Opdracht 12: Jaws
Filmanalyse
Ik keek naar de film Jaws (1975) van Steven Spielberg.
Zanuck R. (Prod.) en Spielberg S. (Reg.). (1975). Jaws. Universal Studios.
Samenvatting:
Martin Brody verhuist met zijn gezin naar het eiland Amity. Hij zal op dit eiland aan de slag gaan als commandant. De eerste zaak die Brody moet oplossen, is angstaanjagend. Een meisje werd vlak voor de kust van het eiland verslonden door een haai. De overblijfselen zijn misselijkmakend. Commandant Brody wil meteen alle stranden afsluiten. De Burgemeester is hier echter niet mee akkoord. Toeristen zijn de enige inkomsten van het eiland. Als de stranden afgesloten worden, zullen de toeristen wegblijven. Na een tweede en een derde slachtoffer beseft de burgemeester dat het probleem veel groter is dan hij vermoedde, toch wil hij de stranden niet sluiten. Politiemannen van over het hele eiland worden opgetrommeld. Zij moeten patrouilleren en de haai in de gaten houden. Matt Hooper wordt opgeroepen, hij is een medewerker van het Oceanografisch Instituut en heeft heel veel kennis van haaien. De haai lijkt echter onverzadigbaar en hij blijft slachtoffers maken. Het lijkt erop dat dit probleem enkel verholpen kan worden door de haai te doden. Commandant Brody, Quint en Matt Hooper trekken op jacht. Ze komen oog in oog te staan met het grootste en boosaardigste wezen dat ze ooit hebben gezien.
Typisch oeuvre van de regisseur?
Spielbergs films zijn heel verscheiden qua inhoud en uitwerking: variërend van indrukwekkend taferelen, met veel special effects tot kleinere persoonlijke verhalen, waarin emoties centraal staan.
In de eerste categorie horen de grote publiekstrekkers (blockbusters). Jaws is hier een voorbeeld van. Het is de film waarmee Spielberg bekend werd. Met deze film verbrak hij onmiddelijk alle records en werd hij bestempeld als succesvolste regisseur van dat moment. Andere voorbeelden van deze categorie zijn: Close Encounters of the Third Kind, Jurassic Park, War of the Worlds enzovoort.
Bij de tweede categorie gaat Spielberg meer ingetogen te werk. Voorbeelden hiervan zijn: E.T., Empire of the Sun, Schindler's List enzovoort.
Ook de verhalen die Spielberg in zijn films vertelt zijn heel uiteenlopend. Toch zijn er steeds een aantal elementen die terugkeren. Al deze typische elementen zijn echter niet terug te vinden in de film Jaws. Spielberg speelt graag met de emoties van de kijker, gaande van goed doordachte schrikmomenten tot momenten van ontroering.
De film Jaws is naar mijn mening typisch voor het oeuvre Spielberg. De film Jaws was enorm vernieuwend en trok daardoor enorm veel publiek. Omdat Jaws zoveel publiek trok is het niet verwonderlijk dat Spielberg zijn volgende films in dezelfde stijl wilde houden. De schrikmomenten, spanning, indrukwekkendheid en de special effects (die heel goed zijn voor die tijd) behoren zeker tot het typisch oeuvre van Spielberg.
Beeldcompositie in de film:
De eerste beeldcompositie die ik zal bespreken ziet u hierboven. Dit beeld is gefilmd vanuit het oogpunt van de haai (point-of-viewshot). Bij elke scène waarin de haai ging aanvallen, werden de slachtoffers eerst langs onder gefilmd zoals in dit beeld. Deze opnamehoek creëert heel veel spanning voor de kijker. We weten op dit moment meer dan het slachtoffer dat daar aan het zwemmen is. Wij weten dat deze dame aangevallen zal worden, maar dat weet zij zelf nog niet. De kijker wordt aangetrokken door dit beeld, hij zit vol opwinding te wachten op hét moment. Wanneer zal de haai zijn prooi grijpen?
We zien hier een long shot. Deze long shot zorgt voor heel veel spanning. We zien dat de dame rondzwemt in de zee, ze is duidelijk ver van de kust verwijderd. Als kijker weten we dat de dame geen schijn van kans maakt tegenover deze gigantische haai. Er is geen enkele vluchtroute die ze zou kunnen nemen.
De tweede beeldcompositie is een gesprek tussen commandant Brody en een rouwende moeder van één van de slachtoffers. We zien hier duidelijk een over-the-shouldershot. Met deze beeldcompositie wordt duidelijk gemaakt dat deze scène enkel draait rond deze twee figuren. Zij zijn de belangrijkste personages. De kijker heeft dan ook alleen maar aandacht voor deze twee personages.
Er wordt ook slim gebruik gemaakt van de figuranten in deze scène. We kunnen duidelijk zien dat het gesprek veel aandacht krijgt. Alle omstaanders hebben hun ogen op de twee personages gericht. Commandant Brody krijgt afkeurende blikken, er wordt geroddeld, er wordt gewezen enzovoort. Is het echt Martin Brody zijn schuld dat deze jongen om het leven kwam? De kijkers vragen zich af of Brody een goed of een slecht personage is, dit zorgt voor spanning.
Als laatste heb ik een beeldcompositie, helemaal op het einde van de film, gekozen. We zien hier een extreme long shot. Deze beeldcompositie zorgt voor heel veel spanning bij de kijker. Er is geen zekerheid en dat maakt het spannend. De kijker ziet dat het bootje van de drie moedige mannen bijna ten onder gaat, dat de haai ergens rond het bootje zwemt en dat het dichtstbijzijnde land kilometers verder ligt. Zal Brody de missie wel overleven? Zal hij de haai kunnen doden?
Verder wekt de kleur van het beeld ook veel spanning op. Het is een heel donker beeld, waardoor er sowieso al een depressieve sfeer hangt. In deze scène is de zon net aan het ondergaan. De kijkers weten dat Martin in het donker helemaal geen kans meer maakt om de haai te kunnen doden. Het is een race tegen de tijd (ook omdat de boot aan het zinken is) en dat maakt het voor de kijker enorm spannend.
Protagonist, antagonist, dramatisch doel, conflict:
Martin Brody is de protagonist in het verhaal. In het begin van de film krijgt Martin een hogere functie aangeboden. Hij kan commandant worden, maar dan wel op het eiland Amity. Samen met zijn gezin verhuist Brody naar het eiland. Martin is een echte gezinsman. Familie is erg belangrijk voor hem en hij doet er alles aan om zijn vrouw en kinderen te beschermen. Tijdens de hele film wordt Martins gezag gedwarsboomd door de hoge piefen van het eiland. Naarmate de film vordert, wordt hij wat strenger en laat hij niet meer zomaar over zich heen lopen.
De antagonist van de film is de haai. Het is dan wel geen mens, maar de haai is ongetwijfeld de 'tegenspeler' van Martin. Vanaf het eerste moment dat de haai in de film voorkomt, heeft hij effect op het leven van Martin. De haai brengt het leven van de inwoners in gevaar en Martin is de degene die instaat voor de veiligheid van de inwoners. Ten gevolge van de haai 'faalt' Brody in zijn job. Uiteindelijk raakt hij ten einde raad en weet hij niet meer wat hij moet doen. Hij riskeert zijn leven om de veiligheid van de inwoners te garanderen.
Het dramatisch doel is: Martin wil ervoor zorgen dat mensen naar hem luisteren en hij wil de inwoners van Amity beschermen tegen de haaienaanvallen.
Conflict: Tijdens de film komt Martin vooral in conflict met zichzelf. Hij is ten einde raad, omdat niemand naar hem wil luisteren. Martin moet helemaal zelf voor de veiligheid van de inwoners zorgen, want hij krijgt geen steun van de brugemeester. De burgemeester is duidelijk alleen maar geïnteresseerd in winst maken. Martin moet tijdens de film echt zijn grenzen verleggen. Hij is bang van water, maar zet zijn angst aan de kant en gaat op jacht naar de haai.
Camerabeweging in de film:
Bij deze camerabeweging wordt er heel snel ingezoomd op het gezicht van Martin. Het gezin is rustig aan genieten op het strand, wanneer er ineens iemand wordt aangevallen door de haai. Martin was al de hele tijd goed aan het opletten, want hij vertrouwde het zaakje toch niet zo. Deze snelle inzoombeweging bevestigt aan de kijker dat Martin alert was. Hij had meteen gezien dat er verschrikkelijks gebeurde. Door deze camerabeweging wordt de kijker ook even wakker geschud. Zal de haai nog slachtoffers maken? Wat gaat Martin doen? Zal iedereen snel genoeg uit het water geraken?
De tweede camerabeweging die ik koos is een 'achtervolgingsscéne'. Twee vissers willen de haai proberen vangen vanop een steiger. Als de haai aan de haak hangt, wordt de hele steiger meegetrokken en vallen de mannen in het water. De haai zit één van de mannen op de hielen. De camera volgt de steiger (= de haai) van dichtbij. We zien dat de haai steeds dichter bij de visser komt. Dit is heel spannend voor de kijker. Het feit dat we de haai niet kunnen zien, maar de steiger wel, maakt het extra spannend. Zal de visser op tijd aan de kant geraken of wordt hij het volgende slachtoffer?
De aanvallen van de haai worden in het begin van de film gezien vanuit het standpunt van de haai. Op deze scène zien we een jongetje dat naar beneden wordt gesleurd en wordt verslonden door de haai. De camera volgt heel deze gebeurtenis. We zien hoe het been wordt gegrepen, hoe hij naar beneden wordt getrokken en hoe het water helemaal rood kleurt. Dit maakt de kijkers zowel angstig als benieuwd. Ze hebben op dit moment van de film de haai nog niet gezien en dat maakt hen natuurlijk nieuwsgierig. Ik vind dit een heel opvallende en goed doordachte camerabeweging. De spanning wordt absoluut aangewakkerd.
Production design:
Het verhaal speelt zich af op een eiland. Er worden verschillende locaties getoond aan de kijker. In het dorp maakt de kijker kennis met het huis van Martin, het politiekantoor en de haven. Natuurlijk komt ook het strand en de zee uitgebreid aan bod, hier speelt het grootste deel van de film zich af. Het wordt voor de kijker duidelijk dat toerisme belangrijk is voor dit eiland. In het dorpje staan kraampjes met souvenirs, er varen grote veerboten, het welkomsbord van het eiland.
De acteurs spelen gewone mensen in hun dagelijks leven. Het is wel duidelijk dat deze film zich afspeelt in de tijd waarin hij werd gemaakt. Alles is in de stijl van de jaren '70. De outfits van de personages, de attributen die gebruikt worden, de huizen, de auto's enzovoort.
Martin maakt in zijn kantoor gebruikt van een schrijfmachine.
In deze scène zien we links Martin. Hij draagt het uniform van een commandant. Alle andere mannen die we in deze scène zien dragen een kostuum. In de hele film dragen alle 'deftige' mannen een kostuum of toch zeker een hemd. De mannen hebben allemaal een snor, hoed, bril en/of typische kapsels. In de film zijn alle mannen kettingrokers, ze steken de ene na de andere sigaret aan. In die tijd was roken immers nog 'gezond'. De auto die we in deze scène zien is duidelijk een oude Cadillac, een auto die toen heel modern was.
Hier zien we een voorbeeld van een huis dat is ingericht in een typische jaren '70 stijl. Het haar van de vrouw van Martin is ook een duidelijk kenmerk. In de '70 was het heel populair om het haar omhoog te zetten met een föhn en gebruik te maken van haarlak. Haren mochten wat wilder, moesten minder perfect liggen.
Vissers worden voorgesteld als slordige, onverzorgde mannen. Ze dragen allemaal een hoofddeksel en hebben een baard of snor. Deze mannen dragen geen kostuum, maar hemden en slobbertruien. Ook hun uitrusting en boten zijn typisch voor de '70. Hun bootjes en vislijnen zijn volledig van hout gemaakt.
